Bệnh Khối U Tế Bào Lympho Trên Cá
Bệnh khối u tế bào lympho trên cá là một căn bệnh do virus Iridovirus gây ra, ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của cá. Bệnh này xuất hiện ở nhiều loài cá nước ngọt và nước mặn, đặc biệt là các loài cá nuôi lồng như cá chẽm và cá rô phi Tilapia. Cùng Cá Nước Ngọt tìm hiểu thêm về nguyên nhân và các dấu hiệu bệnh lý trong bài dưới đây nhé.
Nội Dung
Tác nhân gây bệnh trên cá
Virus gây bệnh khối u tế bào lympho ở cá thuộc nhóm Iridovirus, được biết đến là loại lớn nhất trong nhóm này. Kích thước của Iridovirus rất đa dạng, trung bình khoảng 200 ± 50 nm, với các cá thể nhỏ nhất có kích thước 130 nm và lớn nhất lên đến 330 nm, sự khác biệt này phụ thuộc vào loài ký chủ.
Iridovirus chứa acid nhân là ADN, cấu trúc lõi đặc và được bảo vệ bởi hai lớp vỏ protein tạo thành từ các capsid. Bề ngoài của virus có lớp viền lông tơ, giúp nhận diện dễ dàng hơn. Cấu trúc nhân của virus chứa các ống giống như vòng nhẫn, và bề mặt của virus có các capsid với cấu trúc giống các mấu.
Nhân của virus có hình dạng phức tạp như một quả bóng với các sợi acid osmic hoặc các hạt nhỏ. Bên ngoài, virus có cấu trúc hình cầu với 20 mặt đối xứng, cùng lớp riềm lông tơ đặc trưng. Thành phần hóa sinh của virus bao gồm 42% protein, 17% lipid và 1,6% ADN. Những đặc điểm cấu trúc này giúp Iridovirus có khả năng gây bệnh mạnh mẽ và thích nghi tốt với nhiều loại ký chủ khác nhau, làm tăng khả năng lan truyền và gây bệnh trong môi trường nuôi trồng thủy sản.
Xem thêm:
Nhờ các nghiên cứu chi tiết về cấu trúc và thành phần của virus, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động và phát triển của bệnh khối u tế bào lympho trên cá và từ đó tìm ra những biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.
Dấu hiệu bệnh lý
Bệnh khối u tế bào lympho trên cá ảnh hưởng chủ yếu đến từng tế bào và ít gây tác động toàn diện lên vật chủ. Virus gây bệnh thủy sản này có tính ưa nhiệt, hình thành các nốt sần (mụn cơm) có thể nhìn thấy bằng mắt thường ở hầu hết các hệ thống mạch ngoại biên.
Dấu hiệu bên ngoài
Dấu hiệu điển hình của bệnh là sự xuất hiện các nốt sần có cấu tạo giống viên sỏi, với kích thước nhỏ khác nhau. Các nốt này có màu từ kem xám đến xám, và không làm thay đổi sắc tố biểu bì. Đôi khi, các tế bào lympho tập trung thành đám lớn, tạo ra màu đỏ trên hệ thống mạch ngoại biên. Các tế bào lympho này thường xuất hiện dưới dạng sợi.
Dấu hiệu bên trong bệnh khối u tế bào lympho trên cá
Bên trong cơ thể, bệnh khối u tế bào lympho trên cá biểu hiện qua sự xuất hiện của các tế bào lympho nhiễm virus trong cơ, màng bụng (phúc mạc) và trên bề mặt của các cơ quan nội tạng.
Dấu hiệu mô bệnh học
Mô bệnh học của bệnh khối u tế bào lympho cho thấy sự phình to bất thường của các tế bào lympho. Kích thước điển hình của các tế bào này là khoảng 100 µm, với những tế bào lớn nhất có thể đạt tới 1 mm, tăng từ 50.000 đến 100.000 lần về thể tích.
Đặc điểm nổi bật của các tế bào này là màng tế bào mỏng trong suốt, với nhân lớn chứa ADN rõ ràng ở trung tâm. Hình dạng của tế bào có thể là oval hoặc dạng amip. Các thể vùi tế bào chất bắt màu tím là nơi chứa các thể virus, và kích thước của chúng thay đổi tùy theo ký chủ.
Những đặc điểm này giúp nhận diện bệnh khối u tế bào lympho, từ đó đưa ra các biện pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả hơn.
Phân bố và lan truyền bệnh
Bệnh khối u tế bào lympho trên cá được ghi nhận ở 125 loài cá thuộc 34 họ trong 9 bộ cá nước ngọt và nước mặn. Bệnh phổ biến nhất ở ba bộ: Perciformes, Pleuronectiformes, và Tetraodontiformes, và cũng được phát hiện ở các bộ khác như Clupeiformes, Salmoniformes, Ophidiiformes, Cyprinodontiformes…
Trong môi trường tự nhiên, mức độ cảm nhiễm bệnh ở cá là khá thấp và thường không gây nguy hiểm nghiêm trọng. Tuy nhiên, đối với các loài cá nuôi, đặc biệt là trong các hệ thống nuôi lồng, bệnh khối u tế bào lympho có thể lan truyền nhanh chóng và gây thiệt hại lớn.
Ví dụ điển hình là cá chẽm nuôi lồng, đặc biệt là cá giống có kích thước từ 4-7 cm, và cá rô phi Tilapia, những loài này khi nhiễm bệnh khối u tế bào lympho thường dẫn đến tỷ lệ chết cao và thiệt hại nặng nề cho người nuôi.
Sự lan truyền nhanh chóng và ảnh hưởng nghiêm trọng của bệnh trong môi trường nuôi lồng đòi hỏi các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát bệnh nghiêm ngặt để bảo vệ sức khỏe của đàn cá và giảm thiểu thiệt hại kinh tế.
Phòng và bệnh
Nghiên cứu và phát triển vaccine
Một số quốc gia, như Scotland và Mỹ, đã tiến hành nghiên cứu về đáp ứng miễn dịch đối với bệnh khối u tế bào lympho ở cá. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có vaccine hiệu quả để phòng bệnh cho cá. Các nỗ lực nghiên cứu vẫn đang được tiếp tục nhằm tìm ra giải pháp thích hợp để bảo vệ đàn cá khỏi căn bệnh này.
Biện pháp phòng bệnh tổng hợp
Trong khi chờ đợi các biện pháp phòng ngừa bệnh khối u tế bào lympho trên cá cụ thể từ nghiên cứu vaccine, việc áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp là rất quan trọng. Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị hiệu quả cho cá bị nhiễm bệnh khối u tế bào lympho. Do đó, việc tập trung vào phòng bệnh và ngăn chặn sự lây lan là biện pháp duy nhất và hiệu quả nhất để bảo vệ đàn cá. Các biện pháp này bao gồm:
Quản lý thức ăn:
- Không cho cá ăn thức ăn tươi sống có nguồn gốc từ cá bị nhiễm bệnh khối u tế bào lympho.
- Đảm bảo nguồn thức ăn sạch, không bị nhiễm khuẩn hoặc virus gây bệnh.
Loại bỏ cá nhiễm bệnh:
- Kiểm tra thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh khối u tế bào lympho trên cá
- Loại bỏ ngay các cá đã nhiễm bệnh ra khỏi khu vực nuôi để ngăn chặn sự lây lan của virus.
Duy trì vệ sinh môi trường nuôi:
- Thực hiện các biện pháp vệ sinh nghiêm ngặt trong khu vực nuôi cá.
- Xử lý nước nuôi bằng cách lọc và khử trùng định kỳ để giảm nguy cơ lây nhiễm.
Giám sát và quản lý sức khỏe đàn cá:
- Theo dõi sức khỏe đàn cá thường xuyên, đặc biệt trong các giai đoạn nhạy cảm như khi nhiệt độ nước thay đổi.
- Áp dụng các biện pháp chăm sóc sức khỏe như bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết để tăng cường hệ miễn dịch cho cá.
Phòng bệnh khối u tế bào lympho trên cá là một thách thức lớn trong ngành nuôi trồng thủy sản. Mặc dù các nghiên cứu về vaccine vẫn đang được tiến hành, nhưng việc áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp là rất cần thiết để bảo vệ đàn cá. Quản lý thức ăn, loại bỏ cá nhiễm bệnh, duy trì vệ sinh môi trường nuôi và giám sát sức khỏe đàn cá là những biện pháp quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và bảo vệ sức khỏe đàn cá một cách hiệu quả.
