Bệnh Do Vi Khuẩn Pseudomonas Trên Cá Và Ở Động Vật Thuỷ Sản

Bệnh do vi khuẩn Pseudomonas là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với ngành nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là cá nước ngọt. Những vi khuẩn Gram âm này có thể gây ra các bệnh nghiêm trọng, ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe của động vật thủy sản và gây thiệt hại kinh tế lớn.

Tổng quan về bệnh do vi khuẩn Pseudomonas

Bệnh do vi khuẩn Pseudomonas là một trong những thách thức lớn đối với ngành nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là ở các loài cá nước ngọt. Vi khuẩn Pseudomonas thuộc nhóm vi khuẩn Gram âm, có khả năng phát triển trong nhiều môi trường khác nhau, đặc biệt là trong các vùng nước tự nhiên như sông, hồ, và ao nuôi.

Vi khuẩn Pseudomonas là một nhóm vi khuẩn Gram âm, hiếu khí, phổ biến trong môi trường nước. Trong đó, Pseudomonas fluorescens và Pseudomonas aeruginosa là hai loài chính gây bệnh trên cá. Đây là vi khuẩn cơ hội, thường tấn công cá khi hệ miễn dịch suy yếu, gây ra các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng như xuất huyết, lở loét và thối vây.

Xem thêm

• Bệnh Nhiễm Trùng Ở Động Vật Thuỷ Sản Do Vi Khuẩn Aeromonas
• Bệnh Đốm Trắng Cá Da Trơn Edwardsiellosis

Vi khuẩn Pseudomonas phân bố rộng rãi trong môi trường, bao gồm cả đất và nước, và có khả năng gây bệnh cho người, động vật, và thực vật. Trong ngành nuôi trồng thủy sản, vi khuẩn Pseudomonas thường được phân lập từ da, gan, và thận của cá, với các loài chủ yếu gây bệnh bao gồm P. fluorescens, P. chlororaphis, P. anguilliseptica, và P. dermoalba. Những loài vi khuẩn này là tác nhân gây ra các bệnh lý nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất nuôi trồng động vật thủy sản.

Nguyên nhân gây bệnh do vi hhuẩn Pseudomonas trên cá

Cá có thể bị nhiễm Pseudomonas do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

• Chất lượng nước kém: Nước ô nhiễm, nhiều chất hữu cơ và vi sinh vật có hại.
• Cá bị tổn thương: Các vết xước do va chạm, ký sinh trùng hoặc đánh nhau tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Cá bị stress, thiếu dinh dưỡng hoặc sống trong điều kiện không ổn định.
• Lây nhiễm từ cá bệnh: Nếu không cách ly cá bị nhiễm bệnh, vi khuẩn có thể lây lan nhanh chóng trong đàn.

Triệu chứng nhiễm Pseudomonas trên cá

Bệnh do vi khuẩn Pseudomonas ở động vật thủy sản biểu hiện qua một số dấu hiệu bệnh thủy sản đặc trưng:

• Xuất huyết ngoài da: Xuất hiện các vết đỏ, loét trên thân, vây hoặc miệng cá.
• Viêm ruột và xuất huyết: Trong một số trường hợp, vi khuẩn có thể gây viêm và xuất huyết ở ruột cá, dẫn đến tình trạng cá suy yếu và chết dần.
• Tổn thương da và vây: Da cá có đốm trắng, vết loét hoặc vùng mất màu; vây bị rách, ăn mòn.
• Bệnh trắng đuôi: Ban đầu, trên phần đuôi cá xuất hiện một điểm trắng nhỏ. Từ điểm trắng này, bệnh lan dần về phía trước, làm cho cả phần thân sau, bao gồm vây lưng và vây hậu môn, chuyển sang màu
• Sưng bụng, lồi mắt: Trong trường hợp nặng, cá có thể bị trướng bụng, mắt lồi.
• Bơi lờ đờ, giảm ăn: Cá có dấu hiệu yếu, bơi chậm và mất hứng thú với thức ăn.

Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến tử vong hàng loạt, gây thiệt hại lớn trong nuôi trồng thủy sản.

Tình Hình Ở Việt Nam

Tại Việt Nam, các nghiên cứu đã phân lập được một số loài vi khuẩn Pseudomonas spp. gây bệnh trên động vật thủy sản. Cụ thể, bệnh xuất huyết đã được ghi nhận ở các loài cá như trắm cỏ, trắm đen, cá trê và cá rô đồng. Trong khi đó, bệnh trắng đuôi phổ biến ở các loài cá mè hoa, mè trắng, mè vinh, trắm cỏ và cá rô đồng. Ngoài ra, Pseudomonas còn là tác nhân gây bệnh hoại tử ở ba ba, tôm càng xanh và ếch.

Tên bệnh	Tác nhân	Ký chủ
Bệnh xuất huyết	Pseudomonas fluorescens  P. putida  P. chlororaphis	Trắm cỏ, trắm đen, chép, cá rô đồng, cá hồi.
Bệnh xuất huyết cá crình	P. anguilliseptica	Cá chình Nhật Bản, cá trình Châu Âu
Bệnh trắng đuôi	P. dermoalba	Cá mè trắng, mè hoa, trắm cỏ, mè vinh, cá rô đồng…

Bệnh do vi khuẩn Pseudomonas có thể xuất hiện quanh năm, làm tăng nguy cơ lây lan và gây tổn thất lớn cho ngành nuôi trồng thủy sản. Hiểu rõ phân bố và lan truyền của bệnh là cơ sở quan trọng để xây dựng các biện pháp phòng ngừa và quản lý hiệu quả, nhằm giảm thiểu tác động đến quần thể thủy sản và bảo vệ sức khỏe của chúng.

Cách phòng ngừa nhiễm Pseudomonas

Giống như bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Aeromonas di động, việc phòng ngừa bệnh do vi khuẩn Pseudomonas cũng cần tập trung vào việc duy trì môi trường nuôi trồng thủy sản sạch và ổn định. Một số biện pháp phòng ngừa bao gồm:

Duy trì chất lượng nước tốt

• Thay nước định kỳ: Loại bỏ chất thải hữu cơ, duy trì độ pH và nhiệt độ ổn định.
• Sử dụng hệ thống lọc hiệu quả: Loại bỏ vi khuẩn và tạp chất gây hại.
• Bổ sung vi sinh có lợi: Giúp cân bằng hệ vi khuẩn trong nước, hạn chế sự phát triển của Pseudomonas.

Giảm stress và tăng cường sức khỏe cá

• Cung cấp chế độ ăn uống đầy đủ: Sử dụng thức ăn giàu dinh dưỡng, tránh thức ăn ôi thiu.
• Không nuôi quá dày: Giảm áp lực và tránh cá cắn nhau.
• Hạn chế thay đổi môi trường đột ngột: Điều chỉnh nhiệt độ từ từ, tránh sốc nhiệt.

Kiểm tra và xử lý cá mới trước khi thả vào bể

• Ngâm cá trong dung dịch sát khuẩn nhẹ (xanh methylen, muối loãng) để tiêu diệt vi khuẩn trước khi thả vào bể chính.
• Cách ly cá mới trong 7-14 ngày để theo dõi dấu hiệu bệnh.

Khử trùng dụng cụ nuôi cá

• Làm sạch lưới, bể, máy bơm: Dùng dung dịch sát khuẩn như KMnO₄ để tiêu diệt vi khuẩn.
• Không dùng chung dụng cụ giữa các bể: Tránh lây nhiễm chéo giữa các đàn cá.

Cách điều trị bệnh do vi khuẩn Pseudomonas trên cá

Khi phát hiện cá bị nhiễm Pseudomonas, cần áp dụng các biện pháp điều trị kịp thời:

• Cách ly cá bệnh: Tách cá bị nhiễm sang bể riêng để điều trị, tránh lây lan vi khuẩn sang cá khỏe mạnh.
• Sử dụng thuốc kháng khuẩn: có thể giúp điều trị vi khuẩn Pseudomonas trên cá
• Cải thiện môi trường nước: Loại bỏ cá chết hoặc bị bệnh để tránh lây lan vi khuẩn. Sử dụng vi sinh có lợi để giảm sự phát triển của Pseudomonas trong nước.

Việc nhận diện và hiểu rõ bệnh do vi khuẩn Pseudomonas cùng với các phương pháp phòng ngừa và điều trị, là thiết yếu để bảo vệ sức khỏe quần thể thủy sản. Sự chủ động trong phòng ngừa và điều trị sẽ giúp duy trì sự ổn định và phát triển bền vững của ngành nuôi trồng thủy sản.